Słownik

małżeństwo i rodzina

Małżeństwo jest instytucją odpowiadającą ważnym ludzkim potrzebom. Trwałość małżeństwa zależy od umiejętności małżonków dbania o wzajemne relacje, umiejętność komunikowania się i rozwiązywania konfliktów.

Cykle życia rodzinnego przebiegają zazwyczaj od narzeczeństwa, poprzez wczesne małżeństwo bez dzieci, narodziny dzieci, rodzinę z dziećmi w wieku szkolnym, usamodzielnianie się dzieci ("puste gniazdo") do emerytury i starości. Każda z faz rozwoju rodziny rządzi się swoimi prawidłowościami, w każdej mogą pojawiać się specyficzne problemy.

Rodzina jest systemem zorganizowanym, posiadającym pewną strukturę, ulegającym ciągłym przekształceniom, dążącym do zachowania równowagi i dostosowania się do zachodzących zmian. Stąd zachowanie człowieka, jego problemy emocjonalne, można w pełni zrozumieć tylko w kontekście społecznym, w jakim się pojawiają. Niekiedy konflikt rodzinny zostaje skierowany na wybraną osobę w rodzinie, która staje się wówczas "identyfikowanym pacjentem" (np. w sytuacji, gdy głęboko skonfliktowani małżonkowie zgłaszają się do poradni w sprawie problemów w nauce dziecka, pomijając problemy w relacji między nimi).

Środowisko rodzinne ma duży wpływ na zdrowie psychiczne człowieka. Wpływ ten jest największy w pierwszych latach życia dziecka. Trwają udane próby znalezienia wspólnych cech rodzin, powodujących określone zaburzenia u swoich członków. Wykrywa się pewne ogólne prawidłowości, które jednak nie są bezwyjątkowe. Choć można wskazać pewne ogólne zależności między określoną dysfunkcją w rodzinie pochodzenia a późniejszymi zaburzeniami zdrowia psychicznego, to jednak wpływ rodziców modyfikowany jest przez wrodzone właściwości dziecka i wpływy środowiska społecznego (rodzeństwa, dalszej rodziny, sąsiadów, grup rówieśniczych, nauczycieli, duchownych, itp.). Obecnie coraz więcej zwolenników zdobywa pogląd, że do podobnego zespołu zaburzeń może dojść różnymi drogami i odwrotnie - podobne czynniki patogenne mogą u różnych osób wywołać różne skutki.